| colspan="2" style="background:#ffffff; text-align:center; border-bottom:3px solid grey; font-size:140%;" |Leopóidskrón-Mós
(Soizburg-Stod)</br>'s Sòizburga Wòbbm
Der Artikl is im Dialekt Stod-SoizburgarischÖsterreich gschrim worn. |
Leopóidskrón-Mós (Soizburg-Stod)</br>'s Sòizburga Wòbbm |
|
D' Soizburga Stodtaile | |
---|---|
Stòdtail vô da Stod: | Soizburg |
Autokênnzaichn: | S |
Laid: | za. 2.500 |
Postlaitzoi: | 5020 |
Vurwoi: | 0662 |
Adress vôm Magistraat: | Mirabellplatz 4 5020 Salzburg |
Intanetsaitn: | www.stadt-salzburg.at |
E-Mäil-Aadress: | [email protected] |
Burgamaasta: | Schaadn Hainz (Schaden Heinz) (SPÖ) |
Leopóidskrón-Mós oda aa Leopóidskróna Mós (Hochdaitsch: Leopoldskron-Moos oda Leopoldskroner Moos) is a Stodtail vô da Stod Soizburg, wöicha saîn haiding Nåm vôm untam Firsterzbischof Firmian dabaudn Rókókó-Schlóss Leopóidskrón dahoidn hod. Dobai wird im Voiksmund d' Leopóidskrónawaiasiadlung eha âfoch schlicht Leopóidskrón und de åndan Taile vôm Stodtail âfoch Mós gnånnt. Da Firmian hod gmoâsåm mid d' Schlóssgründ in da Rianburg aa d' grósn Moarflächn vôm Wüidmoos âischliasslich 'm Håmmamoos aufkauft. Des Moar hod friara Wüidmós oda Füizmós (Viltzmoos) oda aa Untasberga Mós ghaasn. De friaras aingständige Gmoând Leopóidskrón-Mós is 1939 in d' Stod Soizburg aîgmoândet worn. Im Stodtail leem haid 2.500 Laid.
Der Stodtail is haid im Wesntlichn a 4 km långa und baidasaits vô da Stross je 80 m braada Baulåndstroafm rechts und links vô da Mósstross, der aus âna spaadbaroggn Moarhufmsiadlung hervurgånga is. Im Südn raicht der Baulåndstraifm bis ån d' Tauanautobåh und domid ån d' haidige Stodgrênz vô Soizburg. Danoch schliasst glai da Ortstail Glânegg vô da Gmoând Grédig å. Im Nordn grênzt da Stodtail ån an Stodtail Rianburg bzw. dem saîm Tail Rianburg-St. Paul å, wobai d' schlüssige Grênz vôm Siadlungsraum da unbebaude Greâraum um an Bertihóf (Schiffmåhof, näggst da Firmianstross gleeng) dorstöid. Der Stodtail is baidasaits vô d' dahoitanen waitraiming Móswiesn vôm Leopóidskróna Moar umgeem, vô dem da Moarkaraakta owa durch d' Austroggung imma meara vaschwindt.
1812 hod d' gsåmte Ortschoft Leopóidskróna Mós aus 64 vastraad liengden klânen Haisan, gróstails zur Gänze aus Hóiz darichtt beståndn. Daitlich wêniga ois d' Höiftn hom entlång vô da Mósstross gwónt. 1845 hom do schô mear ois zwaahundat „Kolonistn“ im Låndschoftsraum Leopóidskróna Mós, in mear ois âhundat Haisa gwónt. D' Höiftn vô d' Haisa san ån da Mósstross gwesn. 1880 hom schô beraits 762 Aîwóna do gwónt, wóbai 's Strossndorf entlång vô da Mósstross söiwa aus 113 Haisa mid 484 Aîwóna beståndn is. 1910 hod Leopóidskrón-Mós 1.133 Aîwóna in 178 Haisa zöid. Haid zöid da Stodtail za. 2.500 Laid.
Leopóidskrón-Mós gliadat sé no in foingde Taile: Ówamós (Obermoos), Mittamós (Mittermoos), Untamós (Untermoos), Håmmarausiadlung (Hammerhausiedlung) und d' Leopóidskrónawaiasiadlung (Leopoldskronweihersiedlung).
's Mittamós raicht im Südn bis ån d' Håmmarauastross und im Nordn bis zum Kirchnfriedhof. Do befindt sé aa d' Pfoarkirchn und géngüwa 's Marienbod.
D' Håmmarausiadlung is a naia Siadlungskern unmittlbor südlich vôm haiding Naturschuzgebiet Håmmaraua Moar gleeng, der wesntlich zwischn 1965 und 1975 (entgéng wichtiga stodbauarische Plaanungsåsäz) im Raum um d' haidige Aadalbert-Stifta-Stross, entståndn is.
D' Leopóidskrónawaiasiadlung oda im Voiksmund âfoch Leopoidskron gnånnt, liegt zwischn Zwieslweg im Südn und da Firmianstross im Nordn und bsizt haid a Gress vô etwoa 20 ha und etwoa 800 Aîwóna. Ausgeend vô am klânen Siadlungskern ån da Firmianstross, wöicha schô zur Zaid vô da Monarchie entståndn is und âna Vabauung ån da Liachtnstâstross in da Zwischnkriagszaid, hod se d' Siadlung noch 'm zwoatn Wöidkriag zur haiding Gress entwigget.
's Moar südlich vôm Mönksberg und vôm Râiberg is in d' stodnoon Taile vôm Rianburga Moar beraits unta Fürsterzbischóf Wóif Dietrich vô Raitenau (Wolf Dietrich von Raitenau) noch 1598 tailwais entwässat worn. Waidare nénnenswerte Taile san owa erst ob 'm 18. Joarhundat entwässat worn und danoch schrittwais kuitiwiart worn. Ån am klânen Fischwaia, wöicha duruch 'n Obbau vô Torf entståãdn is, hod da Erzbischof Leopóid Anton vô Firmian a Lustschlóss fir saî Familie darichtn lossn. Doz'mois hod da Fürsterzbischof fir saî Odlsgschlecht (vuroim fir saîne Neffm Laaktanz/Laktantz und dem saî Familie) 's gsåmte Wüidmós schrittwais aufkauft. Dodrauf hî hod sé noch 'm Vurnåm vôm Erzbischóf oimälich da Nåm Leopóidskróna Mós aîbürgat.
's Leopóidskróna Mós hod bis zum Fuas vôm Untasberg graicht. Im Mós is doz'mois vüi Torf obbaut worn (haid aa no imma klâraimig fir Kur-Zwegge). 's Moar is friara ois ungsund und krånkhaitsearengd in Varuaf gwesn, saî Hailwert is owa dånn ånakånnt worn. Haid is da Låndschoftsraum vur oim Wónort und Erhólungsraum.
's Håmmaraua Moar nördlich vô da Håmmaraustross is haid Naturschuzgebiet. Aa d' vastraat liengden vaschiadanen Moar-Straiwiesn san naturschuzfochlich sear wertvói. Zum Dahoit und zur Sicharung vô d' Moarflächn is a ausraichnde glaichblaimde Faichtigkait Vuraussezung.
Schlóss Leopóidskrón
mid Mós im Hintagrund
(vôm Johann Michael Sattler vô 1829)]] Durch 's Moos fiart haid d'
schnurgrode, 5,35 km långe Mósstross, dé vôm Raîbergfuas grodlinig
bis zum Aîgång vôm Schlóssareaal Glânegg raicht. Dé Stross is ois
zaidwais befoarbora Knübbéweg möglichawais schô untam Erzbischóf
Firmian åglégt worn, is jednfois um 1770 noch da Darichtung vôm
Naitor (Sigmundstor) erstmois ausbaut und möglichawais
daitlich valängat worn. Erst 1805 - 1807 is 's zua âna guad
befoarborn Stross (in Form âna z'erst mid Italienpappln
beståndanen Aalee) ausbaut worn. Mid da Aufschliassung mittls
da Stross hod d' vastärkte Besiadlung vôm Låndschoftsraum in Form
vô âna spaadbaroggn Moarhufmsiadlung begonna. 1828 is do as erste
Moarbod, 's sógnånnte Marienbod, und 1859 's Schuihaus baut worn. A
intensivare Låndwirtschoft is in dém Låndschoftsraum erst noch da
Begrodigung vô da Glân im Moargebiet (dé hod etwoa 1938 - 1947
stottgfundn) und da domid vabundanen grósraiming
Entwässarungsmöglichkait ausgübt worn.
A Voiksschuiuntaricht hod schô said 'm Joar 1780 in vaschiadene Priwathaisa stottgfundn bis 1859 as Schuihaisl darichtt worn is. 1900 is d' Voiksschui beraits draiklassig gwesn. 1901 is do d' fraiwillige Faiawear gründt worn. 1931 hod Leopóidskrón-Mós a aingane Wossalaitung dahoidn.
Do im Südn, in da Nähe vô da Tauanautobåh, liegt da Learbauhóf (Lehrbauhof). Said 1992 san d' Soizburga Féstspiele im Summa z' Gost ån dém Ort. Próm und Auffiarungen findn saither ån dém Ausbüidungsort vôm Baugewerbe stott. Da Learbauhóf is domid zu am Zêntrum vô da Begegnung vô håndwerklicha Ausbüidung und Kuitur, a Idee dé da oanstige künstlarische Laita vô d' Féstspiele Dr. Gerard Mortier mid iniziiart hod. Da Learbauhóf besteet aus am långem Traakt fir d' Learfächa Theorie, Leare und Vawoitung und am paaraleeln zwaagschossing Vabindungs- und Vatailungsgång mid ågschlóssena Werkshoin. da Móstrossnsaitige Haupttraakt besteet aus da Aîgångshoin, âna grósn Werkshoin und am Werkshóf.
Haid befindn sé do no fóingde Hauptgräm:
Stodteile: Aing ∙ Oidstod ∙ Elisabeth-Vurstod ∙ Gneis ∙ Gneis Süd∙ Gnigl ∙ Itzling ∙ Itzling Nord ∙ Kasan ∙ Långwiad ∙ Lehn ∙ Leopoidskron-Moos ∙ Liafaring ∙ Maxglan ∙ Maxglan West ∙ Morzg ∙ Müin ∙ Naistod ∙ Nonntoi ∙ Parsch ∙ Rianburg ∙ Soizburg-Süd ∙ Schoimoos ∙ Taxham </br>Låndschoftsraim: Höibrunn ∙ Goasberg ∙ Haiberg </div>
</div>
Der Artike basiart aufara frain Iwersetzung vom söim Artike in da Wikipedia auf Daitsch.</br>A Listn mid de durting Autorn kåst durtn åschaun. |
Kategorie:Salzburger Stadtteil
de:Leopoldskron-Moos en:Schloss Leopoldskron eo:Palaco Leopoldskron
mt:Palazz Leopoldskron