Quirigua woa a kloanare owa schpoda bolitisch wichtige Mayaschtod in da Maya-Klassik. In dera Gegand woan mera aundare indigene Vöka dahoam und nua de Owaschicht woan vamuatli Maya. Gründt is de Schtod vo da Schtod Copan wuan, um de wichtign Wossaschtroßn en Montaguefluß owi. Des woa da Haundlsweg noch Nuadyukatan und in de Karibik hi. De Schtod woa bis 738 a Vasall vo Copan. Da Kini K'ak 'Tiliw Chan Yopaat hod de Gegnaschoft vo de zwoa großn Mächt Tik`al und Calakmul ausgnuzt und de Unobhengigkeit vo Copan eakempft.
De
Vuagschicht
Bsiedlt is de Gegand vo da schpodan Schtod Quirigua scho in da
schpodan Präklassik (400 v.Kr.-200 n.Kr.). Do ehnlige Kloafund bis
noch Honduras und affi ins Hochlaund vo Guatemala zfindn san, kau
ma aunehma, daß scho domois de Gegandn mid Haundlsweg vabundn
woan.
A gschichtlige Aufzoachnung mid Maya-Hieroglyphn gibds eascht
seid 426. Do is da K`inich Yax K`uk`Mo`, mid Kriagan aus da
Schtod Tik`al aukema und hod de
Schtod Copan eaowad. Und a de Gegand ummadum. So a de Oatschoft
Qurigua. Weu duat is nu a boa Tog schpoda da Tok Caspar? ois
easchta bekaunta Ajaw/Ahaw (Kini) vo Quirigua eigsezt
wuan. In dera Zeit woa Tikal de beheaschande Schtod im
Maya-Tiaflaund. Vo dera Schtod aus san mera Aundare eaowad oda
gründt wuan. Quirigua woa a in dem Wiatschoftsvabund. Dea Oat hod
fia Copan den Haundlsweg zua Karibik ogsichat und so a indirekt den
fia Tikal.
De
Heascha
- Da easchte bekaunte woa da Tok Casper? De is im Joa 426
vo Copan inthronisiat wuan. Daun keman fümf Heascha vo de ma ned vü
woas.
-
Tutum Yohl K`inich ummas Joa 455, weus vo eam a scheene
Stele gibt.
- Da 3 Kini Schüdkrötn-Muschl? umma 480?
- Da 4 Kini Koab-Schedl?
- Da 5 Heascha K'awiil Yopaat umma 653?
- Da 14 Kini K'ak 'Tiliw Chan Yopaat vo 724-795.
- Da 15, Hümmi-Xul vo 785-795?
- Da 17 Jade Hümmi umma 800-810.
Untan Kini K'ak 'Tiliw
Chan Yopaat
Da Kini K'ak 'Tiliw Chan Yopaat is 724 ois Vasall vo
Copan vo deran Kini
Uaxaclajuun Ub'aah K'awiil eigsezt wuan. Dea hod owa aundare
Plän fia sei Schtod ghobd. 734 hoda fia sei Schtod a eigne Glyph
zoagt und ea hod se neamma AHAW [Herr] auredn lossn, sundan
k'ul Ahaw (heiliga Herr), womid ea zogt hod das a neamands
Vasal mea warad. Ea hod den Dauakriag zwischn Tik`al und Calakmul ausgnuzt und
hod se af de Soatn vo da zwoatn Schtod auglahnd. Scho 736 hodn da
große Kini Wamaw K'awiil aus Calacmul in Quirigua
afgsuacht.
Do jo Copan a oida Vabündeta vo Tikal gwest woa, hod ea af de
Hüf vo deran Eazfeind ghofft. Calakmul wida woit Tikal schwechn,
indems Copan ausschoitn kunt und a den eitrechtign Haundlsweg, des
Montague Flußtoa owi unta eigna Kontroi zbringa.
- Do jo Quirigua fimfmoi kloana woa ois Copan, wid de kloanane
Schtod vo Calakmul mülitarische Intaschtitzung griagd hom.
- Es is owa do recht Vawuan. San iazt de Kriaga vo Copan 738 za
oana Schtrofexpedizion auszogn? Oda is deran Kini mid seine Odlign
nua af Bsuach kema woin? Und da ausgfuxte Kini vo Quirigua hod des
Ausgnuzt und hod sein Bsuach mid an schtoakm militarischm Iwafoi,
den Kini vo Copan und seine Odlign gfaungagnumma? Af jedn Foi hod a
de gegnarischn Wüadntrega zwoa Tog schpoda Enthaubdn lossn.
- Genauas woaß ma heid nemma. Copan söwa is ned
augriffa wuan, woa owa so gschwecht, das 17 Joah koane neichn
Baudn, Stelen oda Tiaschtiaz eabaun hod kena.
- Quirigua hod de Schtod Xkuy eaowad und hod af Stelen vameaka
lossn das iazt de Haubdschtod vo da sidlign Mayaregion wa. De
gressare Schtod Copan hod nia vasuacht Quirigua auzgreiffa.
Megligawoas hods den großn Schtodschtoot Calakmul
gfiacht.
- 810 hod da Kini vo Copan Yax Pasaj Chan Yopaat, den
KiniJade Hümmi in Qurigua bsuacht. Owa fia a Zaumowad woas
scho zschpod. Den noch dem Datum hod ma vo de zwoa Schtäd nix mea
eafoahn. A de Mayaschtod Quirigua is in da Vagessnheid
vaschwundn.
- Do bei da Schtod a feschta roda Saundschtoa zan Obaun woan, hod
de kloane Schtod de hechstn Stelen baun kena. A de zoomorphen
machtign Prunk- und Gdenkschtoana san in dera Greß nua in dera
Schtod zan Findn.
- Aus da Zeit vom End da Maya-Klassik und en Iwagaung in de
Post-Klassik hod ma in Chichen Itza
Kupfaglockal aus Quirigua gfundn. Des won im Mayalaund, außan Goid
de ödastn Metoifund.
Nochn End
In da Postklassik ( umma 900-1200) hods in dea Gegand nu
Haundlsweg gem. Des woan de Oidn noch Belize und Nuadyukatan,
Chichen Itza.
Dea Oat hod owa nua mea a kloane Bevökarum ghobd und megligawoas
woan des scho koane Maya mea.
Schau aaa
- Maya-Klassik
- Copan
- Tikal
- Calakmul
- Obsidian, des Eisn vo Mesoamerika
- Easchte Schpuan im Mayalaund
- Maya Mythologie
- Boischpü in Mesoamerica
- Maya Gedda
Litaradua
- Nicoiai Grube u. A., Maya - Gottkönige im Regenwald. Tandem
Verlag - H.F. Ulmann-Potsdam 2006/7 ISBN 978-3- 8331-4447-9
- Hanns.J.Prem, Geschichte Altamerikas. R. Oldenburg Verlag,
Minga 2008. ISBN
978-3-486-53032-2
- Rudolf Pförtner/Nigel Davids, Alte Kulturen der neuen Welt.
Econ Verlag, Wean 1980.
- Berthold Riese, Die Maya. C.H.Beck-Wissen, Minga, 6.Auflage 2006.
ISBN 978-3-406-46264-1
Im Netz
Video